Michael Moore heeft het weer voor elkaar. Een film met zijn naam eronder veroorzaakt de nodige verontwaardiging. Dit keer echter niet bij de gebruikelijk criticasters ter rechterzijde, maar bij milieuactivisten. De documentaire ‘Planet of the Humans’ heeft dan ook een onaangename boodschap: alternatieve energie zal de wereld niet redden. Het probleem is fundamenteler: te veel mensen op een te kleine aarde die steeds meer willen consumeren.

De documentaire is geschreven en geregisseerd door voormalig milieuactivist Jeff Gibbs. Michael Moore tekende voor de productie. Ze leggen de vinger op een aantal zere plekken. Alternatieve energie, betoogt Gibbs, is niet zo duurzaam als we graag willen geloven. De productie van windmolens en zonnepanelen kost veel energie en schaarse grondstoffen. De netto bijdrage aan het terugdringen van de CO2-uitstoot is daardoor een stuk lager dan veel mensen denken.

Nadelen van wind en zon

Een nadeel van zonne- en windenergie is bovendien dat je er zonneschijn en wind voor nodig hebt. Als het donker is en de energievraag toeneemt, is de energieproductie juist minder. Goede manieren om energie op te slaan zijn er niet, dus om leveringszekerheid te hebben moeten centrales energie opwekken met fossiele grondstoffen. ‘Groene’ bedrijven in de VS zetten daarom in op het ‘schone’ aardgas in plaats van kolen. Maar ze stoten nog steeds CO2 uit.

Gibbs gaat ook tekeer tegen biomassa. Terwijl bomen CO2 zouden moeten opnemen uit de lucht, worden ze versnipperd en verbrand om energie op te wekken. Daarmee komt ook weer extra CO2 in de atmosfeer. Elektrische auto’s gaan ook niet helpen zolang een groot deel van de elektriciteit die ze ‘tanken’ opgewekt is met fossiele grondstoffen. En dan hebben we het nog niet eens over de grondstoffen die nodig zijn voor de auto, zoals kobalt dat gewonnen wordt met kinderarbeid.

Vol verkeerde informatie

Klimaatactivisten reageren ontzet op ‘Planet of the Humans’. Ze eisten dat distributeur Films for Action de film van de website zou halen. Die deed dat ook, maar plaatste hem kort daarna weer terug. ‘De film bevat veel belangrijke punten, maar zit ook vol verkeerde informatie’, meldt de website. De film gaat nu vergezeld van diverse kritische reacties, onder meer van milieuactivist en ondernemer Bill Gidden, die er door Gibbs stevig van langs krijgt.

De film zit vol met fouten, aldus critici. Moore en Gibbs manipuleren met oude filmopnamen en de beelden van de stervende orang-oetan aan het einde van film speelt wel heel erg in op de emoties en niet op feiten. Bovendien zouden de filmers zich tot spreekbuis maken van de fossiele industrie. Die staan handenwringend aan de zijlijn en zien bevestigd dat de wereld niet zonder fossiele energie kan.

Beelden bij betoog zoeken

Ik heb de film bekeken. Je kunt het aan Michael Moore wel overlaten om een betoog op te zetten en er vervolgens beelden bij te zoeken die dat betoog ondersteunen. Jeff Gibbs blijkt die kunst ook te beheersen. Bij ‘Bowling for Columbine’ en ‘Fahrenheit 9/11’ was dat kennelijk geen probleem voor links. Nu valt iedereen over hen heen.

Jammer is dat door de aanval op de boodschapper, de boodschap van de film naar de achtergrond verdwijnt. Die is dat het geloof in de vooruitgang misschien te absoluut is. Het aantal mensen op onze planeet groeit en groeit, en al die mensen willen jaar op jaar meer welvaart. Planeet Aarde kan dat gewoon niet aan. In 1950 waren er ruim 2,5 miljard mensen; in 2019 waren we volgens de VN met 7,7 miljard, meer dan drie keer zoveel. En elk jaar komen er bijna 85 miljoen aardlingen bij.

Malthus en de Club van Rome

Thomas Malthus

De boodschap van Gibbs en Moore sluit aan op een denktrend die eind 18^e eeuw begon met Thomas Malthus. Die publiceerde in 1798 het pamflet ‘An essay on the Principle of Population’. Hij waarschuwde dat de bevolking veel sneller zou groeien dan de voedselproductie, met hongersnoden tot gevolg. ‘Het vermogen van de mens tot bevolkingsgroei is onbegrensd veel groter dan het vermogen van de aarde om voor de mens een bestaan te produceren’, schreef hij. Geboortebeperking was volgens Malthus een noodzaak om de onvermijdelijke ramp te voorkomen.

De mechanisatie van de landbouw en de industriële revolutie hebben het ‘malthusiaanse plafond’ eeuwen opgeschoven. Maar het was uitstel, geen afstel. In 1972 kwam de Club van Rome met het rapport ‘De grenzen aan de groei’, dat een verband legde tussen economische groei en de gevolgen hiervan voor het milieu. Critici vonden de schrijvers te pessimistisch. Ze zouden onvoldoende aandacht geven aan de mogelijkheid dat nieuwe technologieën het doemscenario zouden afwenden.

Nadenken over andere scenario’s

Dat ongebreidelde geloof in innovatie en technologie verwijten Gibbs en Moore de milieuactivisten van vandaag. Gaan we door op deze weg, dan belasten we de wereld meer dan ze kan verdragen. Als we dat punt al niet lang geleden gepasseerd zijn. Wellicht is het tijd om over andere scenario’s na te denken. Een fundamenteel andere inrichting van de samenleving, een soberder leven, geboortebeperking. Zodat we meer in harmonie met de aarde kunnen leven en het menselijk bestaan op lange termijn kunnen veiligstellen.

In die zin is ‘Planet of the Humans’ een pamflet zoals ‘An essay on the Principle of Population’ dat was. Een vlugschrift dat ons tot denken wil aanzetten. Dat onze mindset even flink wil opschudden. Dat vraagtekens zet bij het geloof in technologie. Dan is het te simpel om het af te serveren doordat er wat onjuistheden in zouden zitten.

De film is online gratis te bekijken:

//www.filmsforaction.org/watch/michael-moore-presents-planet-of-the-humans/